Συνεχίστηκαν και σήμερα, Σάββατο 14 Νοεμβρίου 2015, οι εργασίες του Β’ Επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα: «Ζώντας με τις μνήμες 100 χρόνια μετά… Φόρος τιμής στη Ποντιακή Γενοκτονία», που διοργανώνεται από την Ιερά Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου Μυρτιάς, στο Αγρίνιο και στην αίθουσα εκδηλώσεων της Χριστιανικής Ενώσεως.
Η πρώτη πρωινή συνεδρία, με θέμα: «Μνήμες και εικόνες Γενοκτονίας», υπό την προεδρία του Διευθυντού Β/θμιου Εκπαιδεύσεως Αιτωλοακαρνανίας και Θεολόγου, κ. Σπυρίδωνος Παπαθανασίου περιλάμβανε τρεις εισηγήσεις.
Την πρώτη εισήγηση: «Η Ποντιακή Γενοκτονία και οι κρυπτοχριστιανοί» ανέπτυξε η Φιλόλογος και τέως Γενική Επιθεωρήτρια Μέσης Εκπαιδεύσεως κα. Ουρανία Λαναρά.
Η κα Λανάρα αφού έκανε μια ανάδρομη στην ιστορία του Πόντου, αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην ανταλλαγή των πληθυσμών με τη Συνθήκη της Λωζάνης και στις δυσάρεστες συνέπειες που δημιουργήθηκαν. Κατόπιν παρουσίασε συγκινητικά περιστατικά κρυπτοχριστιανών που καταγράφονται σε διάφορα κείμενα, αλλά και περιστατικά που η ίδια έζησε, κατά τις πολλές επισκέψεις της στην Μικρά Ασία και τον Πόντο, κάνοντας αναφορά και στην σημερινή πραγματικότητα για το μεγάλο αυτό θέμα. Επίσης αναφέρθηκε στα πρακτικά και καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι αυτοί και επεσήμανε το χρέος όλων μας απέναντί τους.
Η δεύτερη εισήγηση με θέμα: «ΕΞΟΔΟΣ» παρουσιάστηκε από τον Φιλόλογο Καθηγητή κ. Νικόλαο Ράπτη.
Ο εισηγητής περιέγραψε την «Έξοδο» των κατοίκων της Τριπόλεως του Πόντου προς το εσωτερικό της Ασίας, που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 1916. Οι κάτοικοι της Τριπόλεως μαζί µε τους κατοίκους των γύρω περιοχών, ένα ανθρώπινο ποτάμι δεκατριών χιλιάδων ψυχών ξεκίνησαν ένα ταξίδι προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Το ταξίδι αυτό ουσιαστικά ήταν µια πορεία θανάτου για τους χριστιανούς του Πόντου στα πλαίσια της εφαρμογής του σχεδίου της “λευκής σφαγής”, ενός σχεδίου που εφαρμόστηκε σε ολόκληρο τον Πόντο, στις πόλεις και στα χωριά του, και οδήγησε μεθοδικά, συστηματικά, μαρτυρικά στον αφανισμό του Ποντιακού Ελληνισμού. Μέσα από την παρουσίαση δραματικών αφηγήσεων αυτοπτών μαρτύρων που επέζησαν από αυτό το σχέδιο εξόντωσης ζωντάνεψε η φρίκη που βίωσε ολόκληρος ο Ποντιακός Ελληνισμός κατά την έξοδό του από τη γενέθλια γη. Στα πρόσωπα των χριστιανών της Τριπόλεως του Πόντου που ξεκίνησαν δεκατρείς χιλιάδες κι επέζησαν µόνο οκτακόσιοι, ανάγλυφα ζωντανεύουν οι τραγικές στιγμές που έζησε ολόκληρος ο Ποντιακός Ελληνισμός καθώς συστηματικά και μεθοδικά τον εξόντωνε η τουρκική θηριωδία.
Η τρίτη εισήγηση από την Εκπαιδευτικό κα. Φωτεινή Τσιτσώνη – Καβάγια, είχε θέμα: «Θραύσματα μνήμης πολύτιμα».
Η εισηγήτρια αναφέρθηκε στον ελληνικό πολιτισμό, την παιδεία, την ποντιακή διάλεκτο και τα γράμματα που για τρεις χιλιάδες χρόνια ανέπτυξαν οι οργανωμένες ελληνικές χριστιανικές κοινότητες του Πόντου, των οποίων η εγκατάσταση στην περιοχή χάνεται στην αρχαιότητα και τους μύθους της φυλής μας. Η τρισχιλιετής όμως ποντιακή παρουσία στη Μαύρη Θάλασσα, έλαβε τέλος μετά το 1908, με την εμφάνιση των Νεότουρκων, που στόχεψαν στη Γενοκτονία των Ελλήνων χριστιανών του Πόντου. Η ομιλήτρια έκανε ιδιαίτερη αναφορά στον ξεριζωμό, τον δρόμο της προσφυγιάς, που ακολούθησαν οι Πόντιοι και όλα τα δεινά που υπέστησαν και τα οποία όμως σφυρηλάτησαν το χαρακτήρα τους και τους έκαναν ξεχωριστούς. Διακρίθηκαν και διακρίνονται ακόμα για την καρτερικότητά τους και την αμετακίνητη προσήλωσή τους στην πίστη και στις παραδόσεις τους. Όπου κι αν βρέθηκαν ρίζωσαν, μεγαλούργησαν και νοικοκύρεψαν τον τόπο.
Η δεύτερη πρωινή συνεδρία, με γενικό θέμα: «Η κληρονομιά του Πόντου», υπό την προεδρία του Θεολόγου κ. Σπυρίδωνος Λαπατά, άρχισε με την εισήγηση: «Ποντιακοί οικισμοί στην περιοχή Αιτωλοακαρνανίας» από τον Καθηγητή Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας κ. Κωνσταντίνο Κονταξή.
Ο κ. Καθηγητής αναφέρθηκε αρχικά στην τρισχιλιετή ιστορική παρουσία του Ελληνισμού στον Πόντο, μέσα από επικίνδυνες στροφές της ιστορίας, γεμάτες από πλήγματα βαρβάρων επιδρομέων. Στη συνέχεια στάθηκε στα μαύρα χρόνια που η «Ρωμανία επάρθεν» για να τονίσει ότι οι Έλληνες του Πόντου αντέταξαν στο καταπιεστικό κράτος του κατακτητή, μια κοινωνία, της οποίας ουσιαστικό στοιχείο ήταν η κοινότητα. Μια κοινότητα μικρή, αυτορρυθμιζόμενη, κλειστή και σχεδόν αυτάρκης. Έχοντας μόνο υποχρεώσεις απέναντι στο κράτος και κανένα δικαίωμα, οι Πόντιοι, στηρίχθηκαν μόνο στις δυνάμεις τους και διατήρησαν τη γλώσσα τους, την πίστη τους στο Θεό, την παράδοσή τους, την τιμή και την αξιοπρέπειά τους. Έζησαν αιώνες πολιορκημένοι, αλλά ελεύθεροι, δεμένη με τη γη που τόσο αγάπησαν. Με συγκινητικά λόγια περιέγραψε το ταξίδι του ξεριζωμού όταν με μάτια δακρυσμένα, μα με τη βαθιά πίστη πως «χρέος της ζωής είναι να ζήσει», οι κάτοικοι του Πόντου πήραν τα κομμάτια της ψυχής τους, το τελευταίο ψωμί απ’ το φούρνο της αυλής, τις μνήμες από τα αγαπημένα χώματα και μπήκαν στα καράβια. Με υπομονή, επιμονή και σκληρή δουλεία, στο περιθώριο των πόλεων και της υπαίθρου, της μητροπολιτικής Ελλάδας, οι κατατρεγμένοι Έλληνες του Πόντου, πίνοντας τα δάκρυά τους για να αποδιψάσουν τον πόνο του ξεριζωμού, στέριωσαν και πρόκοψαν. Έσφιξαν τα ραγισμένα δόντια τους απέναντι στην προκατάληψη και την αντιπάθεια, την περιφρόνηση και το μίσος, ακόμη και των Ελλήνων της μάνας γης. Και άντεξαν. Πίεσαν την καρδιά τους, την έκαναν πνεύμα ζωντάνιας και αγάπης στον άνθρωπο. Και έγιναν οι πρόσφυγες και οι συνοικισμοί τους μια καινούργια δύναμη, ανανεωτική για την Ελλάδα, προζύμι προκοπής. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο ομιλητής στους πέντε ποντιακούς οικισμούς που δημιουργήθηκαν στη φιλόξενη γη της Αιτωλοακαρνανίας και δέχθηκαν τους πονεμένους Έλληνες του Πόντου: τον Άγιο Νικόλαο Βόνιτσας, τον Άγιο Νικόλαο Κατούνας, το Ματσούκι, το Μπαμπαλιό και τη Σφήνα (Κυψέλη σήμερα).
Ακολούθησε η δεύτερη εισήγηση με θέμα: «Ο Αγιοτόκος Πόντος». Ο εισηγητής κ. Παντελεήμων Λεονάρδος, Ιατρός και Θεολόγος παρουσίασε τη χριστιανική ζωή του Πόντου, η οποία άρχισε από την εποχή που ο Απόστολος Ανδρέας μετέφερε το χριστιανικό μήνυμα, έσπειρε τον ευαγγελικό λόγο και κατήχησε τη νέα πίστη. Ο σπόρος γρήγορα βλάστησε, η Εκκλησία του Χριστού εδραιώθηκε και αναπτύχθηκε. Το αίμα των μαρτύρων που χύθηκε άφθονο, κατά τους πρώτους διωγμούς, άρδευσε πλούσια το δένδρο της πίστεως στο Χριστό. Ακολούθησε η πνευματική καλλιέργεια των κατοίκων, με το κήρυγμα και τη βιωτή μεγάλων πατέρων της Εκκλησίας και μεταλαμπαδεύθηκε πλούσια με τους ποιμένες της τοπικής Εκκλησίας. Αξιόλογα μοναστικά κέντρα δημιουργήθηκαν, όπως οι Ιερές Μονές Βαζελώνος, Παναγίας Σουμελά, Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα, Παναγίας Γουμερά, Αγίου Γεωργίου Χαλιναρά, κ.α. Πλήθος αγίων της Εκκλησίας μας αναδείχθηκε κατά την διαδρομή της ιστορίας του Πόντου μέχρι και σήμερα, κρίκοι λαμπεροί στην αδιάσπαστη αλυσίδα της Εκκλησίας μας, που ενέπνευσαν με την αγία βιωτή τους και εξακολουθούν με τις ευλογίες τους και τις ικεσίες τους να στηρίζουν τους απογόνους Ποντίους και την απανταχού Εκκλησία του Χριστού.
Η τελευταία εισήγηση της δεύτερης συνεδρίας είχε ως θέμα: «Τα ατελή εθνικά οράματα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ή η Ψυχολογική διάσταση της εθνικιστικής παράνοιας)» και παρουσιάστηκε από τον κ. Δημήτριο Πάνο, Φιλόλογο και Επιστημονικό Συνεργάτη του τμήματος Φ.Π.Ψ. του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στόχος της εισηγήσεως αυτής ήταν η ένταξη της Ποντιακής Γενοκτονίας στο πλαίσιο της ευρύτερης πάλης για τη διαμόρφωση εθνικών κρατών, που χαρακτήριζε τον 19ο και το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Άξονες του προβληματισμού αποτέλεσαν το ιδεολογικό και αξιακό υπόβαθρο της διαδικασίας «εκπλήρωσης» των εθνικών οραμάτων, με έμφαση στις ιδιαιτερότητες της νοτιοανατολικής Ευρώπης∙ οι συνέπειες της διαδικασίας «εθνικής ολοκλήρωσης», ειδικά στην ατελή μορφή της που συναντούμε στη νοτιοανατολική Ευρώπη∙ μια απόπειρα ψυχολογικής προσέγγισης των εξάρσεων που γέννησαν τα προηγούμενα ιστορικά φαινόμενα, ειδικά στην τόσο τραγική διάσταση που προσέλαβαν σε περιπτώσεις όπως η ποντιακή γενοκτονία και η παιδαγωγική – διδακτική διάσταση των «διδαγμάτων» από αυτή την ταραγμένη, τραυματική περίοδο της ιστορίας μας.
Η απογευματινή συνεδρία, με θέμα: «Μνήμες και προοπτικές του Ποντιακού Έπους», υπό την προεδρία του Φιλολόγου κ. Κωνσταντίνου Πετρόπουλου περιλάμβανε την παρουσίαση του βιβλίου «Μνήμες του Ποντιακού Έπους 1913 – 1922», του Παντελή Αναστασιάδη (ΠΑΝΤΕΛ ΑΓΑ) από τις εκδόσεις «Ενωμένη Ρωμηοσύνη». Το βιβλίο παρουσίασε η Φιλόλογος κα Ευτυχία Σαλαμούρα, ως εκπρόσωπος του Σωματείου «Ενωμένη Ρωμηοσύνη».
Η τελευταία εισήγηση του Συνεδρίου πραγματοποιήθηκε από τον κ. Θεοφάνη Μαλκίδη, Δρ Κοινωνικών Επιστημών και Μέλος της Διεθνούς Ενώσεως Ακαδημαϊκών για τη μελέτη των Γενοκτονιών και είχε θέμα: «Η 19η Μαΐου και η διεθνής αναγνώριση της Γενοκτονίας».
Ο εισηγητής ανέφερε ότι οι Έλληνες είμαστε ένας λαός, με στενή σύνδεση με την ιστορική μνήμη και την πολιτισμική μας κληρονομιά. Γεννιόμαστε μέσα στην ιστορία, γεννιόμαστε γνωρίζοντας ιστορία, μια ιστορία κυρίως αντίστασης. Όπως αυτή που γράφτηκε από χιλιάδες ανθρώπους στον Πόντο κατά τη διάρκεια της Γενοκτονίας. Ωστόσο αυτή η ιστορική μνήμη, πορεία και ταυτότητα, η ελληνική αντιστασιακή ιστορία στον Πόντο, ο αγώνας των χιλιάδων Ελλήνων ανταρτών, εξαφανίστηκε αφού το πέπλο προπαγάνδας που σκέπασε την πατρίδα μας δεν άφησε να περάσει τίποτα.
Σήμερα στην Ελλάδα, περισσότερες είναι οι αναφορές για τον Μουσταφά Κεμάλ, παρά για τη Γενοκτονία που διέπραξε ο ίδιος, καθώς είναι ελάχιστες έως ανύπαρκτες οι αναφορές για την ελληνική αντίσταση και το μαζικό έγκλημα που διεπράχθη. Δεν μπορεί ο ελληνικός λαός να μην γνωρίζει στην ολότητα του το Ποντιακό ζήτημα, δεν μπορεί να μην γνωρίζει τα τάγματα εργασίας και την δολοφονία των ανδρών, την εξόντωση της πνευματικής και θρησκευτικής ηγεσίας το 1921 στην Αμάσεια, τη Γυναικοκτονία και την Παιδοκτονία, να μην γνωρίζει χιλιάδες αγωνιστές που αντιστάθηκαν στην Γενοκτονία και έσωσαν τους συνανθρώπους του, τους προγόνους μας. Αρκετοί Έλληνες και, Ελληνίδες που βρίσκονται ανάμεσά μας σήμερα, δεν θα υπήρχαν αν δεν αντιστεκόταν οι Πόντιοι αντάρτες. Οφείλουμε πολλά στην ελληνική αντίσταση στον Πόντο. Μέσα από αυτήν μπορούν οι Έλληνες και οι Ελληνίδες να μάθουν ιστορία, αντίσταση, ηρωισμό, ανιδιοτέλεια, αλληλεγγύη, αγάπη για τη ζωή, πράξεις πίστης και αγάπης προς τον Θεό και την πατρίδα.
Η Συνεδρία ολοκληρώθηκε με παραδοσιακούς Μικρασιατικούς χορούς από τα μέλη του Συλλόγου Μικρασιατών Προσφύγων Αιτωλοακαρνανίας, υπό τη διεύθυνση της χοροδιδασκάλου κας Τασούλας Γεωργιάδου.
Νωρίς το απόγευμα, στον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Αγρινίου τελέσθηκε η Ακολουθία του Μεγάλου Αρχιερατικού Εσπερινού, με τη συμμετοχή των Συνέδρων. Στον Εσπερινό χοροστάτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας κ. Παύλος. Στο ιερό Βήμα παρέστη συμπροσευχόμενος ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμάς.
Οι εργασίες του Συνεδρίου συνεχίζονται και αύριο το απόγευμα στην αίθουσα εκδηλώσεων της Χριστιανικής Ενώσεως Αγρινίου.
Αύριο το πρωί στον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Αγρινίου θα τελεσθεί Αρχιερατικό Συλλείτουργο από τους Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτες Δράμας και Αιτωλίας και Ακαρνανίας, με τη συμμετοχή των Συνέδρων.
