Με ιδιαίτερη επιτυχία ξεκίνησε την Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2014, στην αίθουσα του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Αγρινίου, οι εργασίες του Α’ Επιστημονικού Συνεδρίου με τίτλο «Στα βήματα του πατρο-Κοσμά: ανακαλύπτοντας τα ίχνη της “Βυζαντινής Αιτωλοακαρνανίας”, ιχνηλατώντας την ιστορία της Ιεράς Μονής Μυρτιάς», που διοργανώνεται από την Ιερά Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου Μυρτιάς Αιτωλίας.
Κατά την έναρξη του συνεδρίου πραγματοποιήθηκε η ακολουθία του Αγιασμού από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά. Ακολούθησε σύντομος χαιρετισμός από τον Πρωτοσύγκελο της Ιεράς Μητροπόλεως αρχιμ. Επιφάνιο Καραγεώργο, ο οποίος καλωσόρισε τους συνέδρους και αναφέρθηκε στη σημασία και το σκοπό του Συνεδρίου που δεν είναι άλλος από την προβολή της ιστορίας της Ιεράς Μονής Μυρτιάς· «Ακολουθώντας όλοι εμείς βήμα προς βήμα τους εισηγητές του παρόντος συνεδρίου θα ατενίσουμε όλη αυτή τη βαριά και μεγάλη παρακαταθήκη που έχουμε παραλάβει στα χέρια μας και της οποίας τιμαλφέστατο και ξεχωριστό διάδημα αποτελεί η Ιερά Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου Μυρτιάς. Η τέχνη της ως Βυζαντινού και Μεταβυζαντινού Μνημείου, η θαυμάσια εικονογραφία της, οι φωτεινές μορφές που εγκαταβίωσαν σε αυτή θα παρουσιαστούν ενώπιον μας και θα τοποθετήσουν όλους μας μπροστά στην ευθύνη που έχουμε για τη συνέχιση της μεγάλης προσφοράς του Μοναστηριού στο σήμερα αλλά και στο αύριο» ανέφερε χαρακτηριστικά ο π. Επιφάνιος.
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμάς κηρύσσοντας την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου αναφέρθηκε στην ιστορία και την παρουσία της Ιεράς Μονής Μυρτιάς, λέγοντας μεταξύ άλλων:
«Η ιστορία της Ιεράς Μονής Μυρτιάς δεν είναι ούτε μικρή, ούτε μικράς σημασίας και σπουδαιότητος. Φθάνει πολύ βαθειά στα βάθη των αιώνων. Και έχει ιερότητα, είναι αγιασμένη, γιατί έχει αισθητή την παρουσία του Τριαδικού Θεού. Είναι ιστορία με την σφραγίδα θεοσημείας και θαυμάτων μέσα στην αγκάλη της Κυρίας Θεοτόκου, της “Ελπίδος των Απηλπισμένων”. Η Ιερά Μονή Μυρτιάς είναι το σέμνωμα της Ιεράς Μητροπόλεώς μας, η εφέστιος Μονή μας.
Πέρασαν από το ιερό Καθολικό της και από τα ταπεινά κελιά της άγιοι Πατέρες, όπως ο άγιος Ευγένιος ο Αιτωλός, ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και τόσοι άλλοι. Είναι ποτισμένη με ιδρώτες και δάκρυα νήψεως και ασκήσεως αγίων Γερόντων, οι οποίοι έλαμψαν και εφώτισαν τους χριστιανούς της περιοχής μας.
Το Συνέδριο αυτό πιστεύω ότι θα φέρει στο φως ωραίες, αγιασμένες και φωτεινές σελίδες της ιστορίας της Ιεράς Μονής, θα μας διδάξει όλους μας και θα προβάλλει την Ιερά Μονή. Μαζί θα τιμηθεί και ο πολιούχος μας άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, αλλά και ο μεγάλος Καθηγητής, ο αείμνηστος Αθανάσιος Παλιούρας που τόσο πολύ αγαπούσε και προέβαλλε την Ιερά Μονή».
Χαιρετισμούς απηύθυναν η Αντιπεριφερειάρχης Αιτωλοακαρνανίας κα. Χριστίνα Σταρακά, ο Δήμαρχος Αγρινίου κ. Γεώργιος Παπαναστασίου και ο Δήμαρχος Θέρμου κ. Σπυρίδων Κωνσταντάρας.
Μηνύματα απέστειλαν η Προϊσταμένη Εφορίας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας κα. Ολυμπία Βικάτου, ο ελλογιμώτατος κ. Ανδρέας Καμπιζιώνης, Καθηγητής Φιλοσοφίας στις Η.Π.Α. και ο κ. Παναγιώτης Βλάχος, Πρόεδρος του Συνδέσμου «ΕΥΓΕΝΙΟΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ» Ευρυτανίας.
Ακολούθησε η χορωδία του Συλλόγου Ιεροψαλτών Μεσολογγίου «ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΣ ΑΝΘΙΜΟΣ», υπό την διεύθυνση του κ. Ιωάννου Δακαλάκη, η οποία απέδωσε εκκλησιαστικούς ύμνους, τόσο της εορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου, όσο και του αγίου Κοσμά του Αιτωλού.
Ακολούθως, στο βήμα προσήλθε, ο αιδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Καλλιακμάνης, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Επίκαιρα κοινωνικά μηνύματα από τις Διδαχές του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού»· ανοίγοντας έτσι και επίσημα τις εργασίες της Α’ Συνεδρίας του Επιστημονικού Συνεδρίου, και η οποία ήταν αφιερωμένη στα 300 χρόνια από τη γέννηση του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού.
Ο π. Βασίλειος μέσα από επτά ενότητες παρουσίασε την κοινωνική διδασκαλία του αγίου. Αναφέρθηκε στην κοινωνική ευθύνη του αγίου Κοσμά που ήταν απόρροια της πνευματικής του καλλιέργειας. Ο Πατροκοσμάς ομιλούσε πάντοτε ως υποψήφιος μάρτυρας και στο τέλος αξιώθηκε του μαρτυρίου της πίστεως. Δεν θεωρούσε τον εαυτό του αυτόκλητο σωτήρα του γένους, αλλά έθεσε τις ταπεινές του δυνάμεις στην υπηρεσία της Αγιωτάτης Ορθοδόξου Εκκλησίας ως ζωντανός φορέας αγιοπνευματικών χαρισμάτων.
Αναφερόμενος στο περιεχόμενο της κοινωνικής του διδασκαλίας τόνισε ότι ο άγιος Κοσμάς ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία σε κάθε εποχή. Με τη δέσμη του εσωτερικού φωτός της διάκρισης έγινε ανατόμος της κοινωνικής πραγματικότητας.
«Για να οικοδομηθεί σωστά η κοινωνία χρειάζεται υπεύθυνους πολίτες, αλλά και άξιους πολιτικούς και πνευματικούς ηγέτες». Ιδιαίτερα μίλησε για την καταπολέμηση της αδικίας, την τίμια εργασία και τη σχέση των προεστών με το λαό. Δεν αποτρέπει απλώς την αδικία αλλά με άμεσο τρόπο ζητά την αποκατάστασή της ακόμη και κατά την ώρα της διδαχής του. Στις Διδαχές του δεν περιορίζεται στην καταδίκη της κλοπής και της αδικίας, αλλά αναφέρεται συχνά και στην αξία του κόπου, του μόχθου και της τίμιας εργασίας, η οποία μπορεί να γίνει πηγή χαράς για τον άνθρωπο. Παράλληλα ασχολείται με τις σχέσεις αρχόντων και αρχομένων. Κάθε εκκλησιαστικό ή κοσμικό αξίωμα αποτελεί διακόνημα και κυριολεκτικά υπηρεσία προς το συνάνθρωπο. Δεν μπορεί να αποτελεί μέσο προσπορισμού αγαθών και τιμητικών διακρίσεων, αλλά πεδίο ασκήσεως, φιλοτιμίας και κοινωνικής ευθύνης που πηγάζει από τη χριστιανική αγάπη. Ο άγιος μας, συμβουλεύει τους προεστούς να κατανέμουν δίκαια τους φόρους, να μη γίνονται σκληροί και να μην εκμεταλλεύονται τους αδύναμους.
Ο ομιλητής έκανε επίσης αναφορά και στις κατηγορίες που προσάπτονται στο πρόσωπο του Αγίου Κοσμά για εθνοφυλετισμό και αντισημιτισμό, τονίζοντας, πως πάντα ως βάση συνδιαλλαγής με τους ανθρώπους, έθετε την «αγάπη» του Χριστού, και το ανυποχώρητο σε θέματα πίστης και λατρείας (αν και αυτό δεν εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των αλλοθρήσκων). Δίδασκε την αγάπη και όχι τη μισαλλοδοξία. Η φωτισμένη διδαχή του στηρίζεται στη διπλή εντολή της αγάπης προς το Θεό και το συνάνθρωπο. Δεν δικαιολογεί την έχθρα απέναντι σε κανένα, διότι την θεωρεί δηλητήριο για τις ανθρώπινες σχέσεις. Η αγάπη προς το συνάνθρωπο περιλαμβάνει και τους εχθρούς.
Έντονο υπήρξε επίσης το ενδιαφέρον του για το φυσικό περιβάλλον και τα δένδρα. Το φυσικό περιβάλλον αποτελεί έκφραση της άπειρης αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο και έχει αναγωγικό χαρακτήρα. Κάθε απαξίωση, υποτίμηση και υπερεκμετάλλευση και εν τέλει καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος έχει αρνητικές επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή.
Τέλος μεγάλη ήταν η ευαισθησία του για τις οικογενειακές σχέσεις και την ανατροφή των παιδιών. Η διαυγής κοινωνική του συνείδηση φαίνεται και από την άριστη γνώση των υγιών οικογενειακών σχέσεων και την υπεράσπιση της ισοτιμίας ανδρός και γυναικός.
Η πρώτη μέρα του Συνεδρίου έκλεισε με προβολή DVD με τίτλο «Μια αγιορείτικη φωνή για την Ιερά Μονή Μυρτιάς». Στο βίντεο που προβλήθηκε ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Ζουμής, Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου Αγίου Όρους μίλησε για τις ημέρες που έζησε στην Ιερά Μονή Μυρτιάς, κατά τα έτη που εγκαταβίωσε με τη συνοδεία του σε αυτήν (1970-1973).
Την ευθύνη συντονισμού της Α΄ Συνεδρίας είχε ο Θεολόγος κ. Λεωνίδας Γαρουφαλής, Πρόεδρος του Ιεραποστολικού Συλλόγου «ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΜΥΡΤΙΑΣ».
Οι εργασίες του Επιστημονικού Συνεδρίου συνεχίζονται και το Σάββατο 22 Νοεμβρίου.
